Het gezichtsveld van de fret is lang niet zo goed ontwikkeld bij mensen. Voor de fret is zijn gezichtsveld ook niet zo belangrijk als voor ons. Mensen kunnen vrij goed en ver zien. De fret daarentegen moet het doen met anders ontwikkelde ogen. Vraag je je weleens af waarom de fret niets geeft om uw knalroze muren of niet reageert als u voor het raam naar hem zwaait? Mogelijk omdat hij het niet eens ziet.

Hoeveel details ziet een fret? En kan de fret ver zien?

Een fret kan zijn pupillen, net als een mens, bewegen. Hij kan dus om zich heen kijken zonder zijn kop te hoeven bewegen. Maar een fret ziet lang niet zo ver en gedetailleerd als wij. Waarschijnlijk ziet een fret ongeveer een of enkele meters goed. Uit onderzoek is gebleken dat fretten op 50 cm afstand patronen (gestreept of niet gestreept) konden onderscheiden. Je gezicht zullen ze dus niet herkennen. Ze weten wel dat je een gezicht hebt, maar daar houdt het mee op. Van heel dichtbij (circa twee frettenlengtes) ziet de fret daarentegen waarschijnlijk even goed of zelfs beter dan wij zien. De ogen van de bunzing zijn erop uitgerust om in holen te jagen, in het donker dus. Hij hoeft daar dus alleen beweging op te merken. Aan goed en ver zicht heeft de bunzing dan ook niks, omdat hij in een donker hol toch niet ver kan kijken.

Ook de vorm van de pupil is van belang voor het waarnemen. Fretten hebben 'streepjespupillen'. Net als katten, alleen heeft een kat verticale pupillen en die van fretten zijn horizontaal. Hierdoor hebben ze een breder gezichtsveld en kunnen objecten in slecht licht beter onderscheiden. Doordat de pupil horizontaal is, kan een fret makkelijker een horizontale beweging (bijvoorbeeld een rennende muis) volgen dan een verticale beweging (een stuiterbal). Een fret ziet beweging waarschijnlijk net zo goed als katten, dus beter dan wij, maar stilstaande objecten zal hij niet altijd opmerken. Sluip maar eens de kamer in waar de fret is. Waarschijnlijk zal hij je niet eens opmerken (als je echt heel stil sluipt en net in bad bent geweest dan..).

Kunnen fretten diepte zien?

Of een dier diepte kan zien, wordt bepaald door de stand van de ogen in de kop. Dus hoe meer je ogen naast elkaar staan, hoe meer dieptezicht je hebt. Ter illustratie twee plaatjes van de mens versus het konijn. De stand van de ogen van de fret is enigszins vergelijkbaar met die van het konijn. Al staan de ogen bij de fret meer naar voren, waardoor de fret meer diepte (het rode vlak) kan zien dan het konijn.

Het gele vlak is het stuk wat een mens of konijn met één oog ziet. Het rode stuk is het deel van het zicht wat we met twee ogen zien. Alles wat je in het rode vlak ziet, zie je met diepte. Waarbij je kunt concluderen dat een konijn veel meer om zich heen kan zien, maar een veel kleiner deel van zijn zicht met diepte. Dit moet ook wel, want een konijn (prooidier) moet van alle kanten (dus ook de bovenkant!) roofdieren zien aankomen. Het is daarbij niet enorm interessant hoe dichtbij het roofdier is, het is belangrijker DAT ie het roofdier ziet. Recht van voren heeft een konijn wel een beetje dieptezicht.

Een mens (roofdier!) heeft, net als een kat en een hond, zijn ogen aan de voorkant van het gezicht. Hierdoor hebben we een veel groter dieptezicht. Dat hebben roofdieren ook nodig, want door het zien van diepte kun je afstanden inschatten. En als je een prooi wilt besluipen, moet je weten hoe ver weg de prooi is. Je kan moeilijk steeds op de gok gaan rennen. Roofdieren moeten heel zuinig zijn op hun energie, want je weet nooit of je straks nog genoeg energie hebt om een prooi te vinden en te jagen.  Een fret is zowel prooi- als roofdier. Ze moeten dus diepte kunnen zien, maar tegelijk moeten ze ook roofdieren zien aankomen. Dus zitten de ogen wat verder naar voren in de kop als bij een konijn, maar niet zo ver als bij een kat.

Leuk detail: net als bij een konijn (het witte vlak) kan ook een fret niet zien wat er recht voor zijn neus ligt. Dat is zijn blinde vlek. Mocht iemand zich soms afvragen waarom de fret het brokje wat daar ligt, niet meteen ziet.

Let op hoogtes

De fret kan dus wel wat diepte zien, maar kan niet zo heel ver zien. Vandaar dat sommige fretten ergens afspringen wat eigenlijk veel te hoog is (en je als eigenaar op moet springen om je fret op te vangen) en andere fretten heel moeilijk kunnen doen over een sprongetje van 20 cm hoog.  Het is dus als eigenaar belangrijk ervoor te zorgen dat de fret niet van hoogtes kan springen, want het zal niet de eerste overmoedige fret zijn die van grote hoogte naar beneden komt.

Kunnen fretten in het donker zien?

Fretten zien het beste in de schemering. Dat is ook de meest praktische tijd om goed te kunnen kijken, want dan worden alle prooidieren (konijnen, muizen, ratten) wakker. Als roofdier op nachtdieren is het uiteraard niet handig om nachtblind te zijn! In het pikdonker daarentegen zien fretten minder goed. Ook hebben de ogen moeite om zich aan te passen aan plotseling licht (bijvoorbeeld als je de lamp van de huiskamer aandoet). 

Fretten kunnen in het donker beter zien dan wij, omdat ze een 'tapetum lucidum' hebben. Oftewel een lichtreflecterende laag cellen achter of in het netvlies waardoor het oog beter kan zien in het donker. Elk beetje licht wordt gereflecteerd in het oog. Ook katten en andere carnivoren zijn hiermee uitgerust. Het veroorzaakt bij deze dieren een oplichtende blauwe of groene ogen als ze in het donker worden beschenen. Mensen hebben deze uitrusting niet en zien dus ook lang niet zo goed in het donker.

Hoe maakt de fret gebruik van zijn gezichtsveld tijdens de jacht?

Uit onderzoek (Meredith et al., 2000) is gebleken dat de fret boven de grond met name (63%) gebruik maakt van zijn zintuigen (gezicht, gehoor) om zich te oriënteren. Onder de grond maakt de fret daarentegen vooral gebruik van touch-and-pain receptoren om zich te oriënteren. Daarbij zijn bijvoorbeeld de snorharen erg belangrijk. 

Uit een ander onderzoek (Apfelbach and Wester, 1977) bleek dat de fret bij voorkeur jaagt op 'bewegende objecten' die zich verplaatsen van 25 tot 45 cm per seconde. Dat is ongeveer de snelheid van een vluchtende muis. Deze snelheid roept een 'jaagreflex' op bij de fret. Stilstaande objecten of objecten die zich twee keer zo hard voortbewogen, deden dit niet. Dit impliceert dat beweging voor de fret een belangrijke stimulans is om te jagen. Voor dit onderzoek werden dummies gebruikt. Bij dummies met een 'bontlaagje' werd er ook meer gebeten door de fret dan in harde objecten. Ook probeerden fretten hun beet te richten op het voorste deel van de dummie of zochten de smallere delen op, zoals de nek of de poot. Vargas en Anderson (1998) toonden aan dat jonge fretten die hun moeder een prooi zagen doden, daarmee ook hun eigen prooi-doden-prestaties verbeterden. 

Deze onderzoeken tonen aan dat fretten hun gezichtsveld zeker gebruiken bij het jagen, maar ook bij het herkennen en doden van hun prooi. 

Kunnen fretten kleuren zien?

Waarschijnlijk zien fretten alleen rood, andere kleuren zien ze in grijstinten. Op zich is dit logisch, omdat je in het donker weinig hebt aan het kunnen onderscheiden van kleuren. De ogen van de fret hebben dan ook weinig 'kegeltjes'. De kegeltjes op de ogen zorgen ervoor dat een dier details en kleuren kan zien. Om die te kunnen zien, heb je wel licht nodig. Omdat de fret een schemerdier is, heeft hij veel meer aan staafjes. Die hebben ze dan ook veel meer. De staafjes nemen grove contouren waar, maar geen details. Ze functioneren bij (schemer)donker, zij zijn heel lichtgevoelig en hebben dus weinig licht nodig. Met de staafjes kun je geen kleuren zien, maar neem je alles in grijstinten waar.

Detail: De bunzing wordt nog wel van vermoed dat deze ook blauw en zelfs groen en geel kan onderscheiden, maar bij de fret is dat niet meer. Wel is er de discussie of een fret toch ook blauw kan onderscheiden.

Zien albinofretten anders dan fretten met zwarte ogen?

In 2002 is er een kleinschalig onderzoek gedaan naar het gezichtsveld van albino's en wildkleurige fretten. Hierbij werden 4 wildkleuren en 5 albinofretten gebruikt voor een gedragstest. Deze fretten waren getraind om een bepaald target te zien. Bij het onderzoek waarbij deze target in het gezichtsveld lag van beide ogen (in de tekening hierboven 'in het rode vlak') presteerden de wildkleuren en drie albino's even goed. De andere twee albino's bleken aan de rechterkant minder goed te zien. Als het target slechts door één oog gezien kon worden (het gele vlak op de tekening hierboven), scoorden de albino's duidelijk slechter. Het onderzoek is hieronder gelinkt. 

Hoe zit het met lichaamstaal?

Fretten kunnen niet ver kijken en hun lichaamstaal is er dan ook gebaseerd op 'face-to-face' confrontaties. Het heeft voor een fret geen zin om een belager die meters verderop is, met zijn staart of oren te communiceren (zoals bij een paard of hond) want zijn collega-fret kan dit niet zien. Het 'zichzelf opblazen' - dikke staart en vacht-, wardancing etc. is bedoeld voor belagers die in de buurt zijn of andere dieren die de fret mogelijk wel kunnen zien.

Bronvermelding

• Ferret Vision: What's He Thinking When He Walks Off the Table?, Erika Matulich, Ph.D. 
• SEEING IS BELIEVING: FERRETS EYES AND VISION by Erika Matulich, Ph.D. 
• How do ferrets' eyes work? How well do they see? by Bob Church 
• Behaviour of Exotic Pets, Valerie V. Tynes (boek) 
• Visual field defects in albino ferrets